Hiçbir Osmanlı padişahının kişiliği ve saltanat dönemi, II. Abdülhamid´inki kadar yoğun ve birbirine taban tabana aykırı yorumlara konu olmadı. Pek yakın bir dönemde yaşamış ve çağının belgeleri ortadan kalkmamış bulunduğuna göre, bu şaşılacak bir şeydir. Böyle bir muammanın oluşmasına yol açanlar da, hiç kuşkusuz, onun yakın ve uzak çevresindeki kimselerle kendisinden sonraki dönemin tarihi kişisel, öznel görüş açısıyla değerlendiren yazar ve siyasetçilerdir.