Adından da anlaşılacağı üzere padişaha sunulan maruzatların özetlenerek kaydedildiği Hülasa-i mâruzat defterleri, devlet ricali veya sıradan insanlar tarafından saraya iletilen resmi ve hususi taleplerin birincil kaynağı olarak bürokrasi tarihimizde mühim bir öneme sahiptir. Padişahın halk tarafından daima "müşkil-küşâ" (müşkil çözen) bir merci olarak görüldüğü Osmanlı İmparatorluğu'nda talepleri, şikayetleri doğrudan sultana iletmek asırlar boyunca Cuma selamlıklarına renk katan eski bir gelenek olup, Hülasa-i mâruzat defterleri işbu geleneğin gelişen bürokrasiyle modernize edilmiş ve çağın gereklerine uygun hale getirilmiş devamıdır. Mabeyn katipleri tarafından sabır ve özenle doldurulan defterler, başkatip tarafından dilekçelerin asıllarıyla beraber toplanır ve meseleleri bizzat tetkik etmesi için Sultan İkinci Abdülhamid'in hususi dairesine götürülürdü. 33 yıllık hükümdarlığı boyunca devlet meseleleriyle bizzat ilgilenen Sultan, kendisine iletilen maruzatları büyük bir dikkat ve ilgiyle inceler, gerekli gördüğü vaziyetlerin ivedilikle incelenmesini ve neticeye ulaştırılmasını emrederdi... 

*Müzayedemizde sunduğumuz altın yaldızlı, büyük bir özenle ciltlenmiş defterin sayfaları doldurulmamıştır.