Lot : 101
Kategori : Kitap
Azerbaycan’ın ilk cumhurbaşkanı Mehmet Emin Resulzâde’nin Türkiye’de sürgünde çıkardığı YENİ KAFKASYA mecmuasının Resulzâde'den M. Sadık Aran'a ithaflı ve imzalı nüshası, 1343 yılında yayımlanan 1-15 ve 17-24. sayılar orijinal cildinde bir arada, 21x28 cm

İthaf, "Mefkuremizin sadık bir mücahidlerinden Azeri Gençler Birliği Reisi Mehmed Sadık Bey arkadaşımıza hediye. 31 Kanunusani 1927, İstanbul, Mehmed Emin" şeklindedir.   

Dergi, 1923-27 yılları arasında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı Mehmed Emin Resulzâde öncülüğünde İstanbul'da çıkarılmıştır.  Azerbaycanlı siyasi muhacir ve aydınlar, dergiye 95 sayılık yayın yolculuğunda şiir ve makaleleriyle eşlik etmiştir. Dergi, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin yanı sıra Türkiye, Rusya ve Kafkasya'nın da yakın tarihine ışık tutmaktadır. 

Birkaç sayfasında mürekkep karışmıştır, ilk sayfası ayrıktır.

Lot Detayları

Mehmet Emin Resulzade ilk gençlik yıllarından itibaren Romanov Rusyası’nda Türk milliyetçisi ve bağımsızlık yanlısı örgütlenmelerde bulunarak başta Azerbaycan Türkleri olmak üzere Rusya Türk ve Müslümanlarının haklarını savundu. Türkiye’deki Türk milliyetçileriyle bağlantı kurdu, Ziya Gökalp’ten etkilendi.

Rusya’da iç savaş patlak verdikten sonra, Müsavat Partisi lideri ve Azerbaycan Milli Şurası reisi olan Mehmed Emin Resulzade, 28 Mayıs 1918’de tarihteki ilk Türk cumhuriyeti olarak bilinen Azerbaycan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını ilan etti ve ilk cumhurbaşkanı oldu. Resulzade Ermeni komitaları ve Bolşeviklerin yeni entiteyi yok etme hedeflerine ve Azerbaycan Türklerine yönelik kırımlarına karşı Enver Paşa’dan yardım istedi. Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu Azerbaycan’a harekat düzenleyerek yeni devletin müstakilliğini temin etti. Osmanlı Devleti’nin Mondros Mütarekesi’yle teslim olması sonucu Osmanlı Ordusu Kafkasya’dan çekilmek zorunda kalmış, 1920’ye gelindiğinde de Azerbaycan Bolşevikler tarafından işgal edilmişti.

Türkiye’nin kendi kurtuluş mücadelesini başarıyla tamamlamasının ardından ise başta Mehmet Emin Resulzade olmak üzere Azerbaycanlı mütefekkirler Türkiye’ye hicret ederek fikri mücadelelerini burada sürdürmeye başladılar. Bolşeviklere karşı çıkarttıkları ilk süreli yayın Yeni Kafkasya Mecmuası oldu. İşgal altındaki Azerbaycan’dan haberler yayınlanıyor, hukuksuzluk ve zulümleri dünyaya dünyaya duyurma amacı güdülüyordu. Dergi gizlice yasaklı olduğu Rusya’ya ve Azerbaycan’a sokulmakta ve Türkî unsurlarca okunmaktaydı. Bu derginin yalnız Azerbaycan milliyetçisi değil geniş manada Pantürkist bir tarafının da olduğunu göstermektedir. Nitekim ana yazar kadrosunda Mehmet Emin Resulzade, Mirza Bala ve diğer Azerbaycanlı mütefekkirler olsa da Türk dünyasının Zeki Velidi Togan, Ayaz İshaki, Sadri Maksudî, Ahmed Cevad, Seydahmet Kırımer, Kazanlı Abdullah Battal, Hüseyin Cevad gibi meşhur isimleri de burada yazılar kaleme almıştır. Yeni Kafkasya Ceditçi kuşaktan beslenen bir dergidir. Tüm Türk dünyasından yazarlar burada ortak dil olarak İstanbul Türkçesi’ni kullanmışlardır. Dergide Türk kültürü ve milliyetçilik temalı her türlü içerik, gayri siyasi ve edebi yazılar dahil olmak üzere yer almaktadır. Azerbaycanlı şair, dergide yer alan ismiyle “Azerbaycanlı Gültekin(Kültigin)” mahlaslı Emin Abid’in şiirleri bu meyanda gösterilebilir. Bu zât ileride Sibirya sürgününde öldürülecektir.

Mehmet Emin Resulzade’nin gördüğünüz Yeni Kafkasya cildini ithaf ettiği ve imzaladığı Mehmet Sadık (Aran&Akhundzade) Bey Azerbaycan milli kurtuluş hareketinin önemli isimlerinden biridir. Mehmet Sadık Bey sürgündeki Müsavat Partisi’nin riyaset heyetinde yer alır. Azerbaycan diasporasının örgütlenme çalışmaları içinde aktif görev almıştır. 1927’nin sonuna doğru Sovyet baskısı sonucunda İçişleri Bakanlığı Yeni Kafkasya’yı kapatır. Dergi kapatıldıktan sonra Mehmet Sadık Bey’in imtiyaz sahibi olduğu “Azeri Türk” yayımlanmaya başlamıştır. Resulzade’nin Mehmet Sadık Bey’le arası burada açılır ve Resulzade ayrılır.

M.E. Resulzade ve Mehmet Sadık Bey Türkiye’de fikirlerini ifade edecek bir ortamdan mahrum kaldılar ve faaliyetlerini yürütmek üzere muhtelif Avrupa ülkelerine gittiler. İkisinin de Türkiye’deki Türk milliyetçileriyle bağlantılarını sürdürdükleri ve daha sonra Türkiye’ye döndükleri bilinmektedir. Türkiye’de Türkçülüğün simge ismi Nihal Atsız Mehmet Sadık Bey’in arkadaşı olmuş ve Atsız onun için “AtaAzeri” yakıştırması yapmıştır. Alparslan Türkeş ise bir röportajında geçmişte Resulzade ve Mehmet Sadık Bey’le hep irtibat halinde olduğunu yazmıştır.

 

Phebus Hakkında
“Phebus Müzayede Evi, alıcılar ve satıcıları online ortamda bir araya getiren bir açık artırma platformudur.”
Bizi Takip Edin
Copyright © 2020 PHEBUS Müzayede